UPSC Mains Language Compulsory (Hindi Paper) 2019
- Based on latest Pattern
- English Medium eBooks
UPSC Mains Language Compulsory (Hindi Paper) 2019
Time Allowed: Three Hours Maximum Marks: 300
Q1. ?????????? ??? ?? ???? ?? ???? ?? 600 ?????? ??? ????? ????? : 100 ???
(a) ???????????? ?? ???? ???? ???? ?????? ?? ????????
(b) ???? ??? ???? ???? ??????? ?? ?????????
(c) ????? ???? ?? ??????? ?? ??????
(d) ????????? ?? ?????????
Q2. ?????????? ??????? ?? ????? ?????? ???? ?? ???? ???? ?? ???? ?? ?? ???????? ?? ????? ??????, ??? ?? ????????? ???? ??? ????? : 12 x 5 = 60 ???
??? ???? ?????? ????? ?? ?????? ?????? ?? ?????? ????? ?? | ??????? ??? ?? ???? ???? ?? ??? ???? ????? ??? ???? ?? | ??????? ?? ?????? ??? ???? ???? ?? ????? ?? ????? ???? ???? ?? ??????? ????? ??? ????? ??? ?? ?????? ???? ?? ????? ???? ??? ??? ??? | ?? ?? ?? ???? ?? ????? ??? ???? ?? ????? ??-??? ???? ??? ????? ??? ??| ????? ???? ?? ?????????? ?? ??????? ?? , ?? ?? ?? ???? ?????? ?? ??? | ?? ??????? ?? ????? ??-????? ?? ????? ??, ?????? ???? ??? ?????? ?? ??????? ?? ???? ???? ?? ??? ????? ??????? ?? ?? ??? ?? | ?? ?? ???? ????? ?? ??? ??????? ??????? ??????? ?? ???? ??????? ??? ?? | ?? ??-???? ?? ??????? ??????? ?? ??????? ?? ???? ?? | ????? ?????? ?? ???? ????? ?? ???? ?????? ?? ????? ?? ?????? ?? ???? ?????? ??????? ?? ???????? ?? ???? ?? ?? ???? ?? ???? ?? ??? ??????? ?? ???? ??? ?? ????? | ????? ?????? ?? ??????? ???? ?? ?????? ?? ???????? ??????? ???? ???? ?? ??? ??? ????? ?????|
??? ???? ?? ????-???? ??????? ?? ????? ??? ???? ?? ??????????? ???? ?? ???? ?? | ????? ??? ?? ??-???????? ?????????? ?? ??? ?????? ?? ??????? ?????? ???? ?? ??????? ????? ??? ?? ????? ???? ??? ?? | ???? ???? ?? ??????? ??? ???? ?? ??? ?? ??????? ?? ??????? ??? ???? ?? ?????? ??? ?? | ????? ?? ??? ?? ????? ??????? ???????? ??? ????-?????????? ?? ??? ?? ?????????? ?? ?? ??? ?? |
?? ??? ????-??????? ?? ???? ??????? ?? ?????? ?? ???? ?? ??????? ?? ?????? ??????? ??? ????? ???? ???? ?? ?? ???? ???? ?? ???????? ??????? ?? ?? ???? ?? | ???? ??? ??? ?????? ??? ????? ??? ?????-??????? ??? ??? ???????-???? ????????? ?? ??? ????? ????? ??? | ???? ??????? ?????? ???? ??? ?? ???? ?? ??? ??????? ?? ???? ???? ??? | ????? ????? ???? ??? ????? ?????? ?? ?????? ???? ??? , ????? ????? ?? ?????? ?? ???? ??? ???????? ???????? ?????? ????? ?? ???? ?? |
??????? ??????? ???? ?????????? ?? ??????? ????? ?? ???? ??, ????? ???? ???? ?? ???????? ?? ???? ????? | ?????? ?? ??? ?????? ?? ?? ??? ??? ?????? ????? ?????? ???? ??, ???? ?????? ?? ?????? ??? ??? ?? ???????? ?? ????? ??? ????????? ???? ??? ?? ???? ??? | ??? ????-???? ???????? ?? ?? ??????? ??????? ?? ????? ??? ????????? ???? ??? ?? ???? ?? | ??? ????-???? ??????? ?? ?? ??????? ??????? ?? ????? ?? ???, ?? ?? ??? ‘???? ???????’ ?? ??????-????? ??????? ?? ???? ?? ????? ??? ?? ???? | ?? ???? ???? ?? ?????? ??? ??????? ???? ?? ??? ??? ??????? ?? ???? ???? ?? ??? ????? ????? ????, ????? ?? ???? ????? ??????? ?? ???? ??????? ?? ?????? ?? | ??? ???? ??-????? ?? ????? ?? ?????? ????? ????, ????? ?? ???? ??????? ?? ???? ???? ? ??? |
?????? ??? ?? ?? ???????? ?? ?? ???? ???? ???? ???? ???? - ????? ?????? ?? ??????? ?? ????? ???, ?? ?????? ?? ??? ?? ???? ???-????? ?? ???? ??? ?? | ????????? ?? ???? ??????? ?? ????? ?? ????? ??? ?????? ??? ?????? ?????? ???? ?? | ???? ???????? ?? ????-???? ?? ???? ????? | ???? ?????? ??? ?????? ??????? ?? ??? ???? ??-???? ???? ??? ???? ?????? ?? ????-???? ???? ?? ???? ?? | ???? ?? ??? ??????? ?? ?????? ?? ???? ?? ????? ?? ??????? ???? ????? ??, ???? ??????? ?? ???? ?? ?? ???? ???? ???????? ??-????? ?? ??? ???? ??, ???????? ?? ?????? ?? ??????? ??? ?????? ??? ???? ?? ?? ????? ???-??? ?? ??????? ??????? ?? ??? ?? ?????? ?? ???? ?? |
(a) ????? ?? ????? ??? ???? ??? ?????? ????? ?? ??? ?????? ??? ???????- ???? ????? ?????? ???? ? 12 ???
(b) ????-???? ??? ???????? ?? ???? ?????? ?? ? 12 ???
(c) ???????? ?? ??? ??? ??? ????-???? ????? ???? ?? ???? ?? ? 12 ???
(d) ‘?????’ ???? ?? ?? ???? ????? ?? ? 12 ???
(e) ?????? ??? ??????? ???? ?? ???????? ?? ?????? ???? ???? ?? ???? ??? 12 ???
Q3. ?????????? ???????? ?? ???????? ??-????? ?????? ??? ????? | ???? ?????? ????? ?? ???????? ???? ?? | ???????? ???? ?????? ??? ?? ????? | 60 ???
???? ?? ????? ????? ??????? ?? | ???? ???????-?????? ?????? ?? ???? ???? ?? ???????? ??? ????? ?? ??? ??????? ???????? ????? ??? ???????? ????? ?? ???????? ??, ????? ???? ?? ?????? ????? ?? ?????????? ??????? ?? ??????? ???? ?? ??? | ??????? ???????? ????? ?? ?? ???????????? ??? ??? ?? | ???????? ?? ?????? ?? ???? ???? ?? ???, ???? ?? ???????? ????? ?? ??????? ?? ??? ????????? ????? ??? ?????? ?? ???????? ?? | ?? ??-???????? ??????? ? ???? ???? ???????? ?? ?????? ?? ???????? ????? ?????? ??????, ????? ?? ?????? ?? ?????? ??? ?? ??????? ???? ?? ?? ????????? ????? | ???????, ???? ?? ????? ??????? ????? ?? ???? ?? ???? ?? ?????? ?? ???? ?? ???? ????? ??, ????? ????? ??? ??????? ????? ??????? ?? ?????? ??? ???, ???????-?????? ????? ?? ????? ????, ?????? ?? ???? ?? ????? ?? ????? ?? ???? ??? ???????? ??? ??? ?? ???? ?? |
??????? ?? ???????? 47 ??????? ?? ????????? ????????? ?? ????? ????? ?? ??? ???????? ????? ?????? ????? ?? ???? ???? ?? | ?????? ????? ?? ???????? ????????? ?? ???? ?????? ??? ??? ???? ?? ?? ????-???? ?? ????? ????? ??? ??? ???? ?? | ??? ?? ?????? ?? ????? ?? ????? ????????? ??? ????? ?? ??? ?????? ?? ???????? ????? ?? ???????? ?? ???????? ???????????? ?? |
??? ????? ???? ?? ???????? ?? ???????? ?? ??? ??????? ????????? ???? ?? ???????? ?? ??? ???? ?? | ???????? ????? ?? ????? ?? ????? ??? ???? ?? ??? ?? ??? ???????? ?? ?? ‘??? ?? ???? ? ??? ???’ ?? ?? ?? ???? ‘????? ?? ????’ ?? ??? ?? ?? | ????? ?? ???? ????? ???? 22 ????? ?? ????? ???? ?? |
????? ??????? ???? ???? ???????? ????? ????????? ???? ?? ????? ????????? ?? ??? ?? | ????? ?????? ???-??? ?? ?? ??????? ??? ????? ??? ???? ????????? ?? ?????? ?? ??? ???????????? ??? ?? ???? ???? ??? ?? | ??????? ?? ??????? ??????? ?? ??????????? ?? ??? ???????????? ??? ?? ???? ???? ??? ?? | ??????? ?? ??????? ??????? ?? ??????????? ?? ??? ?????? ??? ???? ?? ???? ??????????? ??? ?????? ?????? ?? ??-?? ???????? ???? ?? ??? ???? ?? ?? | ??? ???? ????? ??? ????? ?? ????? ?? ????? ?? ?? ?? ???? ???????????? ???? ?? ?? ??????? ????????? ??? ??? ??? ??? ???????? ????? ??????? ??? ?????? ?? ???? ?? | ??????? ????????? ??? ??????? ???????? ?? ????? ?? ????? ????? ?? ??????? ???? ??????? ?????? ????? ?? ????? ?? ??? ?? | ???? ??? ??? ????? ?? ???????? ?? ????? ?? ?? ?? ?? ????? ?? ????? ??????? ???????? ????? ?? ????? ?? ??? ????? ??????? ???? ?? | 2001 ??? ???????? ????? ?? ?? ?????? ?? ??? ????? ?? ??????? ?? ???? ??? ?????? ???? ???????? ?? ???? | ?????? ?? ???? ???? ???? ??? ?? ???? ???? ?????? ???? ??? ??, ???? ????-???????? ?????? ????? ?? ??????? ???????? ?? | ????? ??????? ??? ?? ??? ?????? ?? ???? ???? ??? ?? |
??-?? ?? ??? ???? ???? ??? ?? ????? ?????? ?? | ??? ????? ?? ??? ????? ??????? ?????? ?????? ????? ?? ???????? ?? | ????? ??? ?? ???????? ????????? ??? ??????? ???? ?? ????? ?? ???????? ???? ????? | ????? ??????? ?? ??????? ?? ??????? ?? ??????? ????? ?? ??? ??????? ??? ???????? ?? ???? ???????? ?? ????? ?? | ?????? ??????? ??? ???????? ?? ?????? ??? ????? ?? | ??????? ????????, ???-?????? ??????? ??? ????? ?? ?????? ???? ?? ??-????????? ?? ??? ??? ???????? ??? ??? ?? | ??? ??? ???? ????? ?? ??????? ????????? ??? ????? ?? ???????? ?? ????? ?? ????? ?????? ?? ???, ??? ??????? ???????? ?? ?????? ????? ?? ???? ?? ????????? ??????? ?? ????? ???? ?? ?????? ?? ?????? ???? ?? ???????? ?? |
?????? ?? ????????, ?????? ?? ?????? ?? ?????? ??????????? ?? ?????? ?? | ?? ?????????? ??????????? ?? ???? ????? ?????? ?? ?????? ?????????? ?? ???? ?? | ???? ?? ???? ?? ??????? ?? ??? ? ???? ???????? ???? ???? ??? ?????? ?? ?????????? ?????? ??, ????? ?? ?????? ?? ?????? ?? ?? ??????? ??, ????? ?????? ??????, ?????? ?? ????? ???? ??? ??????? ?? ???? ?? ??? ???? ????? ???? ???? ?? |
??????? ???????? ??? ?? ??????? ?? ??????? ??????????? ?? ??? ??????? ??? ????????, ?????-?????? ???? ?? ?????? ???????? ?? ?????? ?? ?????? ???????? ?? ???????? ??, ???? 2030 ?? ‘?? ?? ?? ’ ?? ?????? ?? ??????? ???? ?? ??? ?? ?????????? ????? ?????? ?? ????? ???? ?? ??? |
Q4. ?????????? ??????? ?? ???????? ??? ?????? ????? : 20 ???
?? ??? ??????? ???? ?? ????? ?? ?? ?? ???? ???? ??? ??? ?????? ??? ???? ?? | ?? ???? ?????????? ?? ????? ?? | ????????? ??? ??? ??? ???????? ???? ???? ?? ?? ??? ???? ?? ?? ?? ?? ?? ??? ?? ??? ??, ???? ????? ?? ?????? ???? | ???? ?? ??????? ?? ??? ???? ?????? ?? ????? ????????? ???? ??, ????? ?? ???? ?? ?? ?????: ???? ?? ?? ?? ???? ????? ?????????? ??? ????????? ???? ?? ???? ?? | ????????? ??? ??? ???? ?? ????? ?? ??? ?? ?? ???? ??? ?? ??? ?? ???? ?? ?? ?????? ????????? ???? ??; ?? ??? ?? ??????? ?? ????? ??? ?? ??? ???? ?? | ?? ???? ??? ?? ????????? ???? ???? ?? | ?? ???? ?????? ?? ?? ????????? ???? ?? | ??? ???? ???? ??, ??????? ??? ?? ??????? ???? ????? ?? ??? ?? ???? ???? ???? ?? ????? ???? ?? ?? ??? ????? ????? ???? ?? ?? ?? ???? ???????? ?? ???? ?? ??? ???? ?? | ??? ??? ???? ???? ?? ???? ??? ????? ???? ???? ?? | ????? ??? ???? ??? ?? ????? ?? ????? ???? ?? ???? ???? ??, ?? ???? ?? ?????? ???? ???? ?
?????? ?? ?? ?? ????? ???? ?? ??? ????? ?? ???? ???? ???????? ???? ???? ?? | ??? ???? ??????? ?? ??? ????? ?? ???? ?? ???? ????? ???? ?? ????, ???? ?????? ??? ?????? ?? ?????? ???? ???? ?? | ????????? ??? ?????? ?? ?????? ?? ????? ???? ???? ?? ???? ?????? ???? ?? | ????? ?? ???? ????????, ???? ??? ?????? ???-??? ?? ?? ?? ?? ??????? ?? ???? ???? ????? | ???? ???? ???? ???? ??? ?????? ???? ????? ?????? |
???? ?? ??????????? ????? ?? ??? ???? ??????? ???? ?? ????? ?? ????? ?? ???? ?? ??? ????? ?? ?????? ??? ?? ???? ?? | ??????? ??? ?? ???? ???????? ?? ???????? ?? ??? ?? ?????? ???? ???? ?? |
Q5. ?????????? ??????? ?? ????? ??? ?????? ????? : 20 ???
Freedom has assuredly given us a new status and new opportunities. But it also implies that we should discard selfishness, laziness and all narrowness of outlook. Our freedom suggests toil and the creation of new values for old ones. We should so discipline ourselves as to be able to discharge our responsibilities satisfactorily. If there is any one thing that needs to be stressed, it is that we should put in action our full sphere, however humble. Work, unceasing work, should now be our watchword. Work is wealth, and service is happiness. The greatest crime today is idleness. If we root out idleness, all our difficulties, including even conflicts, will gradually disappear. Weather as constable or high official of the state, weather as businessman or industrialist, artisan or farmer, each one is discharging the obligation to the state, and making a contribution to the welfare of the country. Honest work is the anchor to which we should cling if we want to be saved from danger or difficulty. It is the fundamental law of progress.
Q6. (a) ?????????? ???????? ?? ???? ?????? ???? ??? ???? ??????? ??? ?????? ????? : 2x5 = 10 ???
(i) ????-????? ?? ???? 2 ???
(ii) ?? ?? ???? ????? 2 ???
(iii) ??? ??? ???? 2 ???
(iv) ?? ???? 2 ???
(v) ???? ???? ?? ???? 2 ???
(b) ?????????? ??????? ?? ????? ??? ????? : 2x5 = 10 ???
(i) ???? ?? ????? ????? ???? | 2 ???
(ii) ???? ?? ???? ?? ????? ????? | 2 ???
(iii) ????? ???? ???? ?? | 2 ???
(iv) ???? ?? ???? ????? ?? ??? ?? | 2 ???
(v) ????? ??? ?????? ?????? ????? ?? | 2 ???
(c) ?????????? ????? ?? ?? ?? ????????? ????? : 2x5 = 10 ???
(i) ??? 2 ???
(ii) ??? 2 ???
(iii) ????? 2 ???
(iv) ????? 2 ???
(v) ????? 2 ???
(d) ?????????? ??????? ?? ?? ??? ?? ????? ??? ???????? ????? ?? ???? ???? ??? ???? ?????? ?? ??? : 2x5 = 10 ???
(i) ????? - ????? 2 ???
(ii) ??? - ???? 2 ???
(iii) ??? - ???? 2 ???
(iv) ???? - ???? 2 ???
(v) ???? - ???? 2 ???